toets Muontsen en ridder 1 oant en mei 8

Nei it ein fan it Romeinske ryk waard West-Europa in........................ maatskippij.
1. lânbou
2. lânboustedelike
3. yndustriële
Wannear wie Karel de Grutte keizer oer it Frankyske ryk?
1. ± 600 nei Kr.
2. ± 700 nei Kr.
3. ± 800 nei Kr.
4. ± 900 nei Kr.
Hokker (welke) taakomskriuwing is goed?
1. boeren - wurkje
  mountsen bidde
  ridders - fjochtsje
2. boeren - bidde
  mountsen wurkje
  ridders - fjochtsje
3. boeren - wurkje
  mountsen fjochtsje
  ridders -bidde
Dit is it Forum Romanum in 600 nei Kristus. Ienris wie dit it sintrum fan it Romeinske ryk. No is it in ruïne. Hjir ha yn de bloeitiid fan it Romeinske ryk mear as in miljoen minsken wenne, yn 600 wenje der noch mar in pear tûzend minsken. De keizer is fuort en it West-Romeinske ryk bestiet net mear. Yn hokker stêd is it Forum Romanum.
Op it kaartsje sjochst de folksferhuzings yn de fjirde en fiifde ieu. Hokker (welke) Germaanske stammen komme yn it gebiet fan de Friezen? Krús twa oan
1. Angelen
2. Saksen
3. Fandalen
4. Goaten
Jordanis, in East-Romeinske skriuwer, skriuwt yn sawat 550 nei Kristus:

'Yn it noarden, leit Skandinavië, in grut eilân. Yn de noardelike streken moat it simmers fjirtich dagen lang oanienwei ljocht wêze, Yn de winter binne der likefolle dagen en nachten sûnder sinneskyn. Der wenje in soad ferskillende folken. It binne wylde en striidlustigge minsken. Se wenje krekt as wylde bisten yn úthoude grotten.'

Oer hokker Germaanske stam skriuwt dizze man?
1. de Franken
2. de Saksen
3. de Goaten
4. de Fandalen
De feroaringen omtrint 500 nei Kristus binne sa grut dat we oer in nije perioade yn de skiednis prate. Hoe neame de perioade fan 500 oant 1500 nei Kristus?
1. de midsieuwen
2. de moderne tiid
3. de âldheid
4. de prehistoarje
Dit is in ôfbylding út 498 nei Kristus. Wa wurdt hjir doopt.
1. Redbad kening fan de Friezen
2. Clovis kening fan de Franken
3. Friso de soan fan kening Redbad fan de Friezen
Hokker tiidrekken hearre by de Midsieuwen?
1. Jagers en boeren
2. Griken en Romeinen
3. Ridders en mountsen
4. Stêden en steaten
5. Untdekkers en herfoarmers
Hokker Germaanske folk kaam yn de tiid fan de folksferhuzing yn it súden fan Nederlân te wenjen.
1. de Angelen
2. de Saksen
3. de Franken
4. de Friezen
Hokker sinnen oer de midsieuwen binne goed?
1. De midsieuwen binne fan 500 oant 1000 nei Kr.
2. De fal fan it Romeinske ryk is it begjin fan in nije perioade.
3. Om 500 hinne binne der net folle feoaringen yn Europa
4. Gallië wurdt Frankryk
Wêr heart dit logo by?
1. de tiid fan de Griken en Romeinen
2. de tiid fan de mountsen ridders
3. de tiid fan stêden en steaten
Yn de tiid fan de folksferhuzing binne ek in protte Friezen ferhuze. Wêr giene de measte Friezen hinne?
1. nei Noarwegen
2. nei Engelân
3. nie Frankryk
4. nei Dútslân
Hokker gefolgen hat it ferdwinen fan it Romynske ryk? Krús fjouwer oan.
1. de hannel nimt ôf.
2. der komt mear jild yn omrin
3. de stêden groeie
4. der komt in folksferhuzing
5. hast elkenien libbet wer fan de lânbou
6. de diken en brêgen wurde net mear goed ûnderhâlden
Yn de tiid fan de muontsen en ridders wie der hast gjin jild. Der wie hast gjin hannel mear en jild waard net folle mear brûkt. Hast alle minsken wienen boer en wennen op in domein.Hoe neame we sa'n maatskippij?
1. in lanboustêdelike maatskippij
2. in lânboumaatskippij.
3. in yndustriële maatskippij
It lân fan in domein wie yn stikken ferdield. In part wie foar de domeinhear en in oar part mochten de hearrige boeren brûke. De pacht betellen se troch neist it wurk op har eigen lân ek noch?
1. ien as twa dagen yn de wike te wurkjen op it lân fan de hear
2. in diel fan de opbringst fan it lân en fan it fee oan de hear jaan
3. jild oan de hear fan it domein te jaan
4. te fjochtsjen foar de hear fan it domein
Se betellen yn .........., want der kaam gjin jild oan te pas. Wat moat der op de stippen stean?
De boeren hienen net folle frijheid. It wienen ................ boeren, se hearden by it domein en se mochten it domein net ferlitte sûnder tastimming fan har hear. Se mochten ek net trouwe sûnder syn tastimming. Wat moat der op de stippen stean?
Soms wienen der ek noch in pear frije boeren. Dy hienen eigen lân en hoechden net op it lân fan de domeinhear te wurkjen. Wat heart by dy frije boeren?
1. Sy moasten belêsting betelje en meifjochtsje yn it leger.
2. Sy moasten ien dei yn de wike op it lân fan de hear wurkje
3. Sy waarden beskerme troch de hear fan it domein.
Sa'n domein soarge hielendal foar har sels. Alles wat se nedich hienen waard troch harren sels makke.Hoe neame we sa'n maatskippij wêrby alles wat se nedich ha, sels makke wurdt?
Wat docht de boer yn desimber?
1. slachtsje
2. siedzjen fan winternôt (graan)
3. gers meane
4. skiep skeare
Wat docht de boer yn juny?
1. slachtsje
2. siedzjen fan winternôt (graan)
3. gers meane
4. skiep skeare
Hokker sinnen oer in domein binne goed?
1. de hearrigen wurken ek op it lân fan harren hear
2. de hear moast de hearrigen beskermje
3. de hear wurke faak mei de hearrigen op it lân
4. de measte domeinen binne ûntstean yn de tiid fan de Romeinen
5. de hearrigen waarden troch de hear mei jild betelle foar it wurkjen op syn lân
In domein wie in autarky. Wat wie dêr de oarsaak fan?
1. it wie goedkeaper om alles sels te meitsjen
2. der wie hast gjin hannel mear
3. de stêd wie meastal te fier fuort
4. se fûnen selsmakke spul moaier as kocht guod.
Hoe neame we dizze manier fan bestjoeren?
In oar wurd foar lienmannen is?
Wa belooft hjir trou oan de lienhear?
1. de linker man want hy sit op de knibbels hy hat syn hannen tusken de hannen fan de rjochter man
2. de rjochter man want hy hat syn hannen om de oare syn hannen hinne
3. de middelste man want hy tekent de akte fan trou
De lienmannen en efterlienmannen waard de groep fan de befoarrjochte adel. Wa hearden by dy befoarrjochte groep fan de hegere adel?
1. de greve (graaf)
2. de hartoch
3. de hearrige
4. de baron
5. de ridders
Der ûntstie in trijedieling fan de maatskippij. Wat wie de taak fan de adel?
1. wurkje
2. bidde
3. fjochtsje
Hokker sinnen binne goed?
1. De ruters drage learen himden dy't fersterke binne mei izeren plaatsjes.
2. Allinnich de rykste lienmannen koenen sa'n útrissing betelje.
3. De legers bestienen foaral út soldaten te foet
4. De ruters drage helms, skilden en in lâns
Karel de Grutte wie in?
1. lienman
2. lienhear
3. fasal
Hokker sinnen oer it leger fan Karel de Grutte binne goed?
1. it wie in betelle beropsleger
2. it wie in tsjinstplicht leger want eltse jonge fan 18 jier moast in jier yn it leger
3. it wie in opropleger want Karel de Grutte koe syn lienmannen oproppe om mei him tsjin de fijan te fjochtsjen
Karel de Grutte ferovere hiel wat gebieten. Yn hokker tsjintwurdige lannen leinen dy gebieten?
1. Spanje
2. Dútslân
3. Italië
4. Eastenryk
5. Engelân
6. Grikenlân
7. Sweden
Hokker bewearing oer de adel is goed?
1. de adel hie allinne militêre taken
2. adellike titels binne net erflik
3. de adel hie bestjoerlike en militêre taken
4. de adel hie allinne bestjoerlike taken
Wat kinne argeologen sjen oan de jierringen fan in stik hout?
1. hoe âld dat stik hout is
2. wat dat stik hout koste hat
3. hoe swier dat stik hout is
Yn 450 nei Kr. lutsen de Romeinen harren werom efter de Alpen. De Romeinske diken en sa waarden net mear ûnderholden. It ferfier gie doe oer it wetter. De Friezen op de terpen hannelen mei oare folken. It waarden de keapfarders fan Noardeast Europa. Wêr hannelen de Friezen net yn?
1. fleis, bûter en tsiis
2. nôt (graan)
3. molenstiennen
4. ierdewurk
5. slaven
6. wapens
7. katoenen klean
Ut hokker stêd komme dizze munten?
Doarestêd is in pear kear plundere. Troch hokker folk waard Dorestêd plundere?
Hokker sinnen oer Doarestêd binne goed
1. it lei by in splitsing fan de Ryn
2. it makke tusken 600 en 840 in bloeiperioade troch
3. it waard plundere troch de Noarmannen
4. it wie it sintrum fan de Fryske hannel yn de Midsieuwen
5. Doarestêd is yn de Midsieuwen altyd in Fryske stêd west
Yn in protte plakken binne munten út Doarestêd fûn en der ûntstienen Fryske koloanjes? Yn hokker lannen ûntstienen Fryske koloanjes?
1. Ingelân
2. Denemarken en Sweden
3. lâns de Ryn oant foarby Keulen.
4. Spanje
Hokker sinnen binne goed?
1. At it Romeinske ryk ferdwynt wurde de Romeinske diken en brêgen net mear goed ûnderhâlden en giet it ferfier mear oer it wetter
2. De midsieuwen binne fan 450 oant 1000 nei Kr.
3. De Friezen hannelje allinne yn guod dat se sels meitsje
4. De Friezen slaan munten en dy binne ûnder oaren yn in protte lannen lâns de Noardsee en de Eastsee werom fûn
Wat is de goede chronologyske folchoarder?
1. Ein fan it Romeinske ryk
  Bloeitiid fan Dorestêd
  Begjin fan de midsieuwen
  Doarestêd wurdt troch de Noarmannen leech roofd en leit net mear guenstich
  De hannel ferskoot nei stêden sa as Starum, Kampen en Deventer.
  Karel de Grutte wurdt keizer
2. Ein fan it Romeinske ryk
  Begjin fan de midsieuwen
  Bloeitiid fan Dorestêd
  Karel de Grutte wurdt keizer
  Doarestêd wurdt troch de Noarmannen leech roofd en leit net mear guenstich
  De hannel ferskoot nei stêden sa as Starum, Kampen en Deventer.
3. Ein fan it Romeinske ryk
  Begjin fan de midsieuwen
  Bloeitiid fan Dorestêd
  Doarestêd wurdt troch de Noarmannen leech roofd en leit net mear guenstich
  Karel de Grutte wurdt keizer
  De hannel ferskoot nei stêden sa as Starum, Kampen en Deventer.
Hokker kening fan de Franken waard yn 498 kristen?
Tusken de seisde en tsiende ieu waard hiel Europa kristlik. Misjonarissen (sindelingen) hienen oeral it kristendom ferspraat. Ut hokker lân kamen de sindelingen dy't de Friezen bekeare woenen?
1. Dútslân
2. Frankryk
3. Ingelân
4. België
Bekende sindelingen yn Frylân wienen?
1. Liudger
2. Willibrord
3. Bonifatius
4. Redbad
5. Benediktus
Hokker sinnen binne goed?
1. Oeral waarden tsjerken en kleasters boud. Yn Fryslân sa'n 300 tsjerken en mear dan 50 kleasters.
2. Yn Dokkum waard yn 754 Bonifatius mei in gefolch fan 52 man dea slein.
3. It kerstenjen fan de Friezen gie maklik.
4. Kening Redbad wou net kristen wurde
5. Súd-Nederlân hearde by de Franken, dat gebiet wie yn 350 ûnder de Romeinen al kristlik wurden.
De nammen fan de Germaanske goaden komst noch tsjin in de dagen fan de wike. Woansdei komt fan?
De nammen fan de Germaanske goaden komst noch tsjin in de dagen fan de wike. Tongersdei komt fan?
Yn de kleasters libben de muontsen en nonnen neffens de kleasterregels. De bekendste binne: Kleasterlingen meie net trouwe, gjin besit ha en moatte dwaan wat de abt en de paus sizze. Dizze regels binne betocht troch
De muontsen moatte in grutte earbied foar elkoar hawwe. Sy moatte elkoars swakheden mei it grutste geduld ferneare. Se moatte elkoar helpe. Gjinien siket wat nuttich foar himsels is. Sy sykje nei datjinge dat nuttich is foar in oar. Yn leafde freezje se God. Sy sette neat boppe Kristus. Benammen by it opnimmen fan earme minsken moatte sy mei grutte soarch hannelje. Want mei de earme minsken ûntfange sy Kristus sels.

Wa hat sokke regels betocht?
1. Karel de Grutte
2. Benediktus
3. kening Redbad
It âlde leauwen ferdwûn net hielendal. In protte dingen waarden ferminge mei it kristlik leauwen. It ferstopjen fan Peaske-eien, Sinteklaas dy't mei in hynder oer it dak rydt, krystfeest mei ljochtsjes yn krystbeammen yn plak fan it midwinterfeest, it binne allegear oerbliuwsels fan it ..................... leauwen. Wat moat der op de stippen stean
1. Germaanske
2. Romeinske
3. Grykske
It bekearen fan de Friezen gie net maklik. Yn 754 waard Bonifatius mei syn gefolch fan 52 man deaslein.By hokker stêd wie dat?
1. Starum
2. Dokkum
3. Snits
4. Ljouwert
De tiid fan de muontsen en ridders is de tiid fan 500 oant it jier 1000. Dat wie yn Europa in ûnrêstige tiid. Der waard in protte fochten.Wa wie doe de wichtichste foarst?
1. Clovis
2. Redbad
3. Karel de Grutte
Fan wannear oant wannear wie Karel de Grutte de baas oer it Frankyske ryk?
Besjoch de ôfbylding. Yn hokker stêd waard Karel kroand ta keizer?
1. Aken
2. Parys
3. Brussel
4. Rome
Hoe neame we dit systeem?
Rjochtsboppe op dizze ôfbylding stiet: De expansie van het rijk der Franken. Wat betsjút ekspânsje?
1. útwreiding fan it ryk
2. ynkrimping fan it ryk
3. útinoar fallen fan it ryk
Hokker gebieten hat Karel de Grutte ferovere?
1. Yn it noarden fersloech hy de Friezen,
2. Yn it easten de Saksen
3. Yn it súden (Spanje) de Moren
4. Yn Italië de Longobarden
5. Yn it westen Ingelân
6. Yn it noarden Denemarken
Dit wie ienris in kastiel fan Karel de Grutte yn Nijmegen. Hoe hjit dizze ruïne fan it kastiel fan Karel de Grutte?
Sûnt de fal fan it Romeinske ryk wie dit de ........... kear dat yn Europa sa'n grut ryk ûntstie.
1. earste
2. twadde
3. tredde
De man op it hynder is Karel de Grutte. Wa is de man dy't foar him stiet?
Nei it jier 800 waard Karel sjoen as de opfolger fan de West-Romeinske keizers. Krús de sinnen oan dy't hjir by passe?
1. hy krige de titel keizer en augustus
2. hy fierde ien munt yn syn ryk yn om ienheid te krijen
3. syn ryk wie hast like grut as dat fan de Romeinen
4. hy boude in paleis yn Rome
5. hy ferdielde it ryk ûnder syn trije soannen
Yn hokker stêd stiet dizze troan fan Karel de Grutte?
Foar it jier 1000 wienen wienen de measte tsjerken boud fan?
1. kleastermoppen
2. dowestien (= tufsteen)
3. hout
4. wienen der noch gjin tsjerken yn Fryslân
In protte Friezen namen diel oan de fiifde krústocht. Hokker stêd feroverrje se op de Arabieren?
1. Jeruzalim
2. Damiate
3. Caïro
Op de ôfbylding sjochst de midsieuske tsjerken yn Dantumadiel. Hoefolle fan dy tsjerken wienen der yn hiel Frylân?
1. ± 100
2. ± 200
3. ± 300
4. ± 400
1. De grutte fan in kleastermop seit eat oer de âlderdom fan de stien. Hoe grutter hoe âlder.
2. De grutte fan in kleastermop seit eat oer de âlderdom fan de stien. Hoe grutter hoe nijer.
3. De grutte fan in kleastermop seit eat oer de it plak wêr't de stien makke waard.

Krús it goede antwurdt oan.
1. 1 = goed 2 = fout 3 = fout
2. 1 = goed 2 = fout 3 = goed
3. 1 = fout 2 = goed 3 = fout
4. 1 = fout 2 = fout 3 = goed
Op dizze tsjerke fan Damwâls sjochst links lytse rûne rútsjes en rochts in grutter puntich rút.

1. De lytse rûne rútsjes neame we romaansk
2. It grutte puntige rút is nijer en sa'n rút neame we goatysk.
1. 1 = goed 2. = goed
2. 1 = fout 2 = goed
3. 1 = fout 2 = fout
4. 1 = goed 2 = fout
De tsjerke stie yn it sintrum fan it doarp en spile in sintrale rol yn it libben fan de minsken. De tsjerke wie fansels it plak foar de tsjerketsjinst op snein, mar foar hokker saken gie men doe ek nei de tsjerke as nei de pastoar? Krús de sin oan dy't net goed is
1. By de ferkeap fan in buorkerij wie de pastoar de notaris.
2. Wa't siik waard koe by de tsjerke help krije, want dêr hienen se ferstân fan krûden of se stjoerden de sike nei it kleaster. De kleasters hienen in sikeseal.
3. De tsjerke en it kleaster wienen de skoalle, it sikehûs en it gemeentehûs. Bertes, houliken of begraffenissen, de tsjerke hie der mei te krijen.
4. De tsjerke wie it sintrum fan it doarp. Rike famyljes waarden deryn begroeven en harren rouboerden hingje yn sommige tsjerken no noch oan de muorre.
5. It nijs waard fia de tsjerke ferspraat.
6. It nijs waard troch doarpsomroppers ferspraat
Hoe hjit de romte yn de tsjerke oan de eastkant?
De toer en de klok fan in midsieuske tsjerke sitte oan de?
1. De grize stien neame we dowestien (tufsteen)
2. De reade stien neame we kleastermoppen (âlde friezen)
3. De earste stiennen tsjerken waarden boud fan dy grize stiennen
4. De earste stiennen tsjerken waarden boud fan dy reade kleastermoppen.
1. 1 = goed
  2 = goed
  3 = goed
  4 = fout
2. 1 = fout
  2 = goed
  3 = goed
  4 = fout
3. 1 = goed
  2 = fout
  3 = goed
  4 = fout
4. 1 = fout
  2 = fout
  3 = goed
  4 = fout